Du khách tự tay tráng bánh để thưởng thức món ăn do mình làm ra từ công cụ truyền thống- Ảnh: Lê Hiền
Khoảng 15 năm trước, sau khi tốt nghiệp Trung cấp xây dựng, anh Trần Lưu Bình ở thôn Thanh Tam, xã Cẩm Thanh còn bỡ ngỡ, chưa biết nên làm gì để kiếm sống bằng vốn tri thức được học trong trường. Khi ấy, vùng đất Cẩm Thanh còn rặt nghề nông, chưa có mấy người nghĩ ra cách làm du lịch sinh thái như bây giờ. Trong khi trên phố cổ, rất đông khách phương Tây dập dìu đến du lịch. Thấy vậy, trong lòng anh Bình cũng muốn thử làm du lịch nhưng vốn không có, kiến thức, kinh nghiệm, kỹ năng làm du lịch thì chưa được trang bị, khả năng ngoại ngữ còn hạn chế.
Ấp ủ những ý tưởng, dự định làm du lịch nên bước đầu anh đã mạnh dạn tiếp cận du khách nước ngoài. Với vốn tiếng anh bập bõm, anh chỉ mời những tốp khách số lượng ít, (chừng vài người), về quê Cẩm Thanh, như một cuộc dạo chơi. Anh Bình nhớ lại: “Những ngày tháng đó, Cẩm Thanh đâu đã nổi tiếng như bây giờ, khách chưa có về đây. Mình muốn làm nên phải suy nghĩ làm thế nào để đưa khách ở phố cổ về Cẩm Thanh. Lúc đó vùng này chưa có mấy ai làm du lịch, mới có Khoa Trần làm bước đầu. Mình rất đam mê công cụ Việt Nam xưa, là các nông ngư cự cũ kỹ còn tồn sót lại. Mình sưu tập, đưa khách về nhà, dẫn đi cuốc đất, đi cày bằng cày gỗ chứ không phải cày sắt. Khách lúc đó nhiều người còn lo sợ dưới đất của mình có bom mìn sau chiến tranh không? Mình phải giải thích sau khi đất nước giải phóng đã ưu tiên khắc phục hậu quả, rà phá bom mìn nên người dân sản xuất, sinh sống đảm bảo. Rồi lúc đó mình đưa khách về ăn đám giỗ, chạp mã, làm những món ăn giản đơn, hái rau, cà tím loanh quanh trong vườn nhà mình và hàng xóm về nấu, những món rau luộc, bún xào, cà tím chiên, một vài loại hải sản dưới sông, khách và mình cùng nhâm nhi. Gần gũi, giản đơn, khách rất thích, thế là mình biết được khách muốn gì và dần dần làm du lịch”.
Từ làm thử đến làm thật, anh Bình biến niềm đam mê tìm hiểu các công cụ sản xuất của người Việt Nam xưa thành việc tập hợp nhiều loại, từ chiếc cối xay lúa, bộ chày cối giã gạo đến chiếc xay bột bằng đá, thủ công của người Việt Nam cũng như các dụng cụ, công sụ sản xuất xưa như cày gỗ, cuốc, bừa, rựa, hái, liềm, áo tơi, gàu tát nước, lưới đánh cá… dùng để giới thiệu đến khách. Sau này, khi dẫn khách về quê, anh Bình còn tự đưa khách đi chợ mua hải sản tươi sống, rau sạch của nông dân tự làm ra đem bán, mang về nấu ăn tại nhà sau khi khách đã có cuộc dạo chơi. Anh vừa làm vừa lắng nghe góp ý và mong muốn của du khách, dần dần Trần Lưu Bình quyết định cải tạo diện tích ao đầm nuôi hải sản của gia đình, mở cơ sở nhà tre dừa trên ao, thông thoáng, tạo địa điểm tổ chức cơ sở Bảy Mẫu Eco Cooking Tour, giúp du khách thăm cảnh quan nguyên sơ, “chim kêu, cá quảy”, chim cò bay, làm tổ trong rừng dừa. Từ ngày có cơ sở, anh Bình dành riêng một không gian để sắp đặt công cụ sản xuất thô sơ, gắn liền với nông nghiệp, nông dân Việt Nam, tạo cơ hội cho du khách thực hành tại chỗ các hoạt động xay lúa, giã gạo, sàng sảy, xay bột, tráng bánh ướt, bánh xèo và nấu ăn. Tự tay du khách làm ra những chiếc bánh nóng hổi từ chậu bột vừa mới xay xong, sau đó, kết hợp với các thực phẩm do chính du khách đi chợ mua về nấu theo ý thích, tạo ra những món ăn thuần Việt, tất cả đã đem lại cho họ rất nhiều cảm xúc và sự hứng thú. Anh Bình xây dựng tour trọn gói với 20 món ăn của người Việt, trong đó du khách được tự chọn thực hiện 4 món ăn, được đưa đi chợ mua thực phẩm từ những người buôn gánh bán bưng. Cùng với đó, anh còn đưa khách đi thăm sông nước, ruộng vườn, giúp khách được tìm hiểu quy trình khai thác, sản xuất. Vợ chồng ông Jeft, du khách đến từ Úc nói về trải nghiệm như thế này: “Hôm nay cả gia đình tôi đã có một bữa ăn thật đặc biệt. Chúng tôi tự chế biến từ những nguyên liệu tươi sống, từ bột gạo mà cả gia đình tôi giã, xay ra. Dù hơi vụng về khi tráng bánh, chưa làm khéo, đẹp nhưng chúng tôi rất vui. Lần đầu tiên con tôi được biết về những công cụ làm ra lúa gạo của người Việt, khác với các loại hạt, các loại lượng thực và thức ăn nhanh ở đất nước chúng tôi”.
-
Anh Trần Lưu Bình người khởi nghiệp từ nông cụ sản xuất của người Việt- Ảnh: Lê Hiền
Trau dồi kinh nghiệm, lắng nghe ý kiến của du khách, anh Bình hình thành và chăm chút sản phẩm du lịch thật tốt. Anh sẵn sàng hướng dẫn, trao đổi cho khách cách chế biến món ăn Việt để khi trở về quê hương, vào cuối tuần họ có thể làm món ăn cho gia đình. Trong quá trình làm việc, anh Bình vẫn giữ mối liên hệ với khách qua email, website để hướng dẫn cho khách làm thuần thạo các món Việt khi khách cần. Việc duy trì mối quan hệ với du khách cũng là cách để anh phát triển dòng khách du lịch phương Tây và cũng chính nhờ vậy, cơ sở của anh luôn có khách, kể cả khi dòng khách nay đang dần chuyển hướng du lịch. Và cũng từ việc hiểu được nhu cầu của khách nên anh Bình làm du lịch gắn liền với thiên nhiên, mang thiên nhiên vào cơ sở, giúp du khách hiểu sâu về văn hóa và đời sống của người Việt Nam. Anh chia sẻ: Mục đích của tour em hướng đến là để du khách hiểu về văn hóa của người Việt Nam. Những thứ em làm là những công cụ của người Việt, một hai trăm năm trước kia, khi đất nước ta còn nghèo nàn lạc hậu, còn phải lo giành giữ độc lập tự do, chứ còn công cụ phát triển sinh hoạt sản xuất tốt, hiện đại thì không có. Những công cụ này bây giờ không có đâu, chỉ có chăng ở bảo tàng dân gian mới có. Giờ đây khách được xem lại, quay lại lịch sử thời còn sản xuất, lao động thô sơ của người Việt. Ngay như thế hệ mình đây, nhiều người cũng không biết đến những công cụ cũ kỹ mà mình đã sưu tầm được, con cái chúng ta cũng chưa được đứng lên chiếc chày giã gạo, chưa được quay tay xay lúa, xay bột. Du khách thấy, được làm, biết được quy trình làm ra hạt gạo một nắng hai sương đến việc chế biến thành chiếc bánh, ăn bánh, ăn cơm như thế nào. Đó là đời sống của người Việt, mang màu sắc văn hóa lúa nước của người Việt mà mình muốn kể câu chuyện đó cho du khách nghe, thấy, biết”
Làm thành công nhưng anh Bình không ham mở lớn cơ sở, anh chọn quy mô vừa và nhỏ, với yêu cầu phải đảm bảo khắt khe uy tín, chất lượng, tạo nguồn khách bền vững. Ngày nào cơ sở của anh cũng chỉ “chốt” số lượng từ 35- 50 khách nước ngoài, phần lớn là khách Âu Mỹ. Gần đây, khi ngày càng nhiều cơ sở ở Hội An phát triển du lịch từ cảnh quan làng quê sinh thái, anh Bình vẫn tiếp tục duy trì cách phát triển du lịch từ các giá trị văn hóa truyền thống của người Việt, viết tiếp câu chuyện từ thu hoạch đến chế biến nông hải sản, mang lại cho du khách những tri thức văn hóa bản địa của điểm đến. Quá trình khởi nghiệp của Bình trở thành cảm hứng để nhiều bạn trẻ hiện đang làm việc cho anh học tập, ấp ủ những ý tưởng làm du lịch trong tương lai, với tìm sự khác biệt cho sản phẩm, giữ gìn uy tín, chất lượng để thu hút khách.