Sau khi kết thúc vai trò cảng thị ngoại thương hàng hải quốc tế, nhất là trải qua nhiều thập kỷ chiến tranh, Hội An chỉ còn là một đô thị nội thương nhỏ bé, các hoạt động sản xuất, dịch vụ, bán buôn chỉ duy trì ở mức khiêm tốn, bình thường. Trong hai cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ, Hội An là thị xã tỉnh lỵ của Quảng Nam, thuộc vùng địch tạm chiếm, đóng các cơ quan đầu não, với đầy đủ các binh chủng, lực lượng quân sự hùng hậu và một bộ máy chính quyền cai trị, đàn áp từ cấp tỉnh, quận đến xã thôn. Trên một địa bàn chỉ mấy chục cây số vuông, địch đã dựng lên một hệ thống gần hơn 70 cứ điểm, chốt điểm, đồn bót, công sự; liên tục hành quân càn quét, khủng bố, bắn giết, đốt phá.
Năm 1975, sau ngày quê hương được giải phóng, đất nước thống nhất; Đảng bộ, chính quyền và nhân dân Hội An đứng trước rất nhiều khó khăn, gian khổ. Chiến tranh mới đi qua để lại những hậu quả nặng nề len lỏi vào từng ngõ ngách, trong mỗi cuộc đời, mỗi mái nhà. Phố xá trống vắng, làng mạc, ruộng vườn điêu tàn hoang phế. Hơn ba mươi nghìn đồng bào từ các trại tập trung trở về quê cũ, trơ trọi giữa bùng nhùng kẽm gai, chằng chịt bãi mìn, loang lỗ hố bom. Hàng chục nghìn lao động ở nội ô không có việc làm, đói ăn thiếu mặc. Cái mới còn đang manh nha chưa kịp định hình lại phải chống chọi với bao tàn dư cũ. Rồi thiên tai ập đến làm hao tổn biết bao sức của, sức người.
Đối mặt với những thách thức ấy, những đoàn quân lại hăng hái bước vào mặt trận mới, phá gỡ bom mìn, đắp đê ngăn mặn, đào mương thủy lợi, khai hoang phục hóa, vỡ đất tăng gia, thực hiện chân biển chân đồng, thâm canh xen vụ, lấy ngắn nuôi dài. Nhiều đoàn cán bộ tần tảo vào Nam ra Bắc để học tập kinh nghiệm mở mang nghề dệt may, thủy tinh, chổi đốt, thảm len, cói lát, mành trúc, mây tre... cùng với việc phục hồi nghề truyền thống, chắt chiu từng bước vượt qua cơn bĩ cực.
Chính trong hoàn cảnh ấy, bài học về sức mạnh nội sinh, về ý chí tự lực tự cường, về tinh thần đoàn kết đã giúp Đảng bộ và nhân dân Hội An dần dần tìm ra lối đi. Thành công lớn nhất là từ rất sớm đã nhất quán quan điểm: Phát triển kinh tế phải gắn liền và đồng hành với giải quyết tốt những vấn đề về văn hóa và đạt được sự tiến bộ về xã hội; gắn kết nhiệm vụ có ý nghĩa sống còn là phải ra sức bảo vệ, giữ gìn, tôn tạo các giá trị của di sản văn hóa, danh lam thắng cảnh, môi trường sinh thái với mục tiêu đẩy mạnh phát triển kinh tế, trong đó tập trung đưa du lịch- dịch vụ- thương mại trở thành một ngành chủ đạo.
Có hướng đi đúng, kinh tế - xã hội của thành phố phát triển nhanh và khá bền vững. Bằng nhiều nguồn vốn, mấy chục năm qua đã tập trung đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng, chỉnh trang và phát triển không gian đô thị, xây dựng nông thôn. Nhiều công trình kiến trúc công cộng, công trình kinh tế, công trình văn hóa, các khu dân cư đô thị mới hình thành, làm cho diện mạo phố thị, làng quê, hải đảo ngày càng đẹp hơn. Các điều kiện đảm bảo cho tiêu dùng, sinh hoạt, đi lại, chữa bệnh, học hành, vui chơi giải trí đã được nâng lên đáng kể. Quốc phòng an ninh được giữ vững, trật tự an toàn xã hội cơ bản được đảm bảo; mà thành tựu nổi bật là đã chủ động phòng chống, ngăn ngừa, đẩy lùi các tệ nạn xã hội và tội phạm nghiêm trọng.
Những nỗ lực không mệt mỏi trong quá trình tự thân vận động và mở rộng giao lưu, hợp tác, tranh thủ sự hỗ trợ và giúp đỡ từ nhiều phía đã làm cho các di sản văn hóa Hội An- đặc biệt là gía trị của khu phố cổ- ngày càng sáng tỏ. Mấy trăm năm, đô thị- thương cảng sầm uất vang bóng một thời ngủ yên bên dòng sông Hoài như một “thành phố dưỡng già”, đã được đánh thức, gội rửa lớp bụi thời gian, xóa tan bao sự lãng quên để lộ diện những gấm hoa huyền ảo, lại được “tô son điểm phấn” càng làm cho nét đẹp thêm lung linh quyến rũ!
Với những giá trị di sản văn hoá vật thể và phi vật thể độc đáo, hoạt động văn hóa - du lịch sôi động, môi trường cuộc sống lành mạnh - an toàn - thân thiện...Hội An đã tạo hấp lực mạnh mẽ cho các du khách đến tham quan, các nhà khoa học đến nghiên cứu, các nghệ sĩ đến cảm thụ và sáng tác, các nhà đầu tư đến hợp tác làm ăn... Hàng năm có trên một triệu khách du lịch đến Hội An và như vậy, mỗi năm bình quân một người dân Hội An đón thêm chục người bạn đến từ khắp hành tinh.
Uy tín và vị thế của Hội An ngày càng được nâng cao và dành được thiện cảm, sự quan tâm hỗ trợ, chia sẻ của lãnh đạo tỉnh, Trung ương, các tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước. Hiếm có vùng đất di sản nào mà có được vinh dự chào đón rất nhiều đoàn thượng khách như Hội An. Trong mấy chục năm qua, hầu hết những lãnh đạo cao nhất của Đảng, quốc hội, nhà nước, chính phủ, mặt trận Tổ quốc và các bộ ngành Trung ương đã ít nhất một lần “vi hành” về Hội An. Nhiều đoàn quan chức cấp cao quốc tế, nhiều nguyên thủ, khách VIP của các quốc gia từ Châu Âu qua Châu Á, từ Châu Mỹ đến Châu Phi và cả nước Úc xa xôi... cũng đều đã đặt chân đến Hội An. Thành phố đã đón tiếp và làm việc với hàng trăm l¬ượt đoàn quốc tế đến để hợp tác nghiên cứu khoa học, trao đổi kinh nghiệm quản lý, bảo tồn di sản văn hóa, tổ chức lễ hội - sự kiện, đầu t¬ư dịch vụ - kinh doanh, quản lý môi trường.
Thành phố đã tổ chức hoặc tham gia nhiều sự kiện chính trị - văn hóa - du lịch tầm quốc gia, quốc tế rất thành công, tạo được ấn tượng tốt. Nhiều đoàn nghệ thuật trong nước và các nước đến Hội An giao lưu, trao đổi kinh nghiệm. Sự kiện “Những ngày văn hóa Hội An” cùng với các chương trình nghệ thuật cổ truyền của Hội An đã được tổ chức tại nhiều tỉnh thành trong cả nước và nhiều quốc gia trên thế giới. Hàng năm có rất nhiều nhà nghiên cứu, phóng viên, văn nghệ sĩ trong nước và nước ngoài đến hoạt động tại Hội An. Hình ảnh Hội An vốn đã qúa quen thuộc trên các kênh truyền hình, thông tấn, phim ảnh, thế giới mạng và các loại ấn phẩm văn hóa, báo chí khác trong nước và quốc tế. Thương hiệu Hội An thật sự lan tỏa trong toàn cõi nước Việt mến yêu và cả hoàn cầu. Chính điều này càng làm cho hấp lực Hội An mạnh mẽ hơn, tầm vóc Hội An được nâng cao hơn.